Anthony Braxton (ur. 4 VI 1945 w Chicago, USA) – wirtuoz saksofonu altowego, multiinstrumentalista, kompozytor, pedagog, autor estetycznych traktatów o muzyce. Jeden z najoryginalniejszych twórców nowej muzyki i najbardziej kreatywnych artystów naszych czasów. W obszarze jego zainteresowań znajduje się zarówno jazz, jak i muzyka współczesna, etniczna oraz najróżniejsze odmiany swobodnej improwizacji. Uznany za jednego z najważniejszych twórców muzyki amerykańskiej, w 1994 roku został stypendystą MacArthur Fellowship przyznawanego geniuszom.
Wcześniej Braxton odebrał gruntowane wykształcenie zwieńczone doktoratem z filozofii, stworzył charakterystyczną, niepowtarzalną notację obrazkową, skomponował utwór na orkiestrę międzygalaktyczną. Pierwsza połowa lat 70. była dla niego okresem przełomowym, czasem zmian. Wciąż jeszcze bardzo wyraźne były u niego wpływy muzyki spod znaku AACM–u – jazzowego stowarzyszenia, jazzowego stylu życia, którego Braxton był przecież jednym z prekursorów. Z drugiej jednak strony pojawiły się już w tym okresie wątki typowe dla późniejszego stylu artysty – elementy, a nawet całe kompozycje, oparte na założeniach matematycznych, a także wspomnianych teoriach i zapisach graficznych. To właśnie wtedy Braxton napisał serię „rytualnych i obrzędowych” utworów związanych z astrologią, numerologią, kostiumologią i tańcem.
Na przestrzeni lat 80. i 90. Braxton starał się wprowadzić w życie specyficzną koncepcję „struktur wyznaczonych pulsem”, która miała być odpowiednikiem progresji akordów (miała zastępować lub też wyjaśniać problem następujących po sobie współbrzmień). Mniej więcej w tym samym czasie saksofonista wpadł na pomysł improwizacji symultanicznej, polegającej na tym, że poszczególni muzycy mogli wykonywać dwie, trzy lub nawet cztery kompozycje w tym samym czasie – co najlepiej uwidoczniło się w nagraniach jego kwartetu (w którym występowali Marilyn Crispell, Mark Dresser i Gerry Hemingway).
Dziś Braxton twierdzi, że jazz przestał grać jakieś czterdzieści lat temu. Poza tym, jego zdaniem, po Aylerze granie jazzu czy free jazzu przestało mieć jakikolwiek sens. Jest w tym stwierdzeniu oczywiście sporo przekory, bo w wielu jego dokonaniach z lat 90. obserwujemy całą masę zabiegów typowo jazzowych. Choć trzeba przyznać, że Braxton od zawsze był bardzo daleki od wszelkiego rodzaju konwencji, a w swojej grze często balansuje na granicy wolnej improwizacji i kompozycji.
Braxton: „Jako młody człowiek z pewnością czułem, że lata 60. są szczególne. Mówię tutaj o swego rodzaju przekraczaniu granic, integracji bardzo różnych inspiracji. Mówię o muzyce Ornette'a Colemana, Cecila Taylora, Sun Ra, Johna Coltrane'a, ale także o muzyce Weberna, Schönberga, Stockhausena, Xenakisa czy Johna Cage'a. Myślę, że lata 60. były okazją do redefinicji samych komponentów muzyki. Ja chciałem zaprojektować pewien model tworzenia nowej, holistycznej muzyki. W latach 60. zajmowałem się więc studiowaniem fundamentów muzyki trans–idiomatycznej, czyli takiej, która nie bierze za swą podstawę muzyki afro–amerykańskiej, ale uwzględnia także punkt widzenia muzyki komponowanej. To, co chciałem osiągnąć w ramach projektu tri–centric musics to próba wytworzenia modelu, który miałby na celu zbalansowanie logiki medytacji, logiki racjonalności i logiki intuicji.”
Dyskografia Anthony’ego Braxtona obejmuje ponad 100 albumów autorskich (plus płyty „sesyjne”), z czego co najmniej kilka zostało uznanych za kamienie milowe muzyki jazzowej, jak np.: „Three Compositions of New Jazz” (1969 Delmark), „Quartet Dortmund 1976” (1976 Hatology), „Creative Orchestra Koln 1978” (1978 Hatology), „Willisau Quartet 1991” (1991 hatART), Dave Holland Quartet „Conference of the Birds” (1972 ECM).
Dziś Anthony Braxton na stałe mieszka i pracuje w Nowym Jorku, jest nie tylko czynnym muzykiem, ale także wykładowcą w klasie kompozycji Wesleyan University. Od lat występuje w gronie swoich najbliższych wychowanków, do których należy m.in. zjawiskowy Taylor Ho Bynum.