W stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości wyjątkową edycję festiwalu zaczynamy skarbem rodzimej kultury, operą Król Roger w gwiazdorskiej obsadzie. Dzieło, którego koncepcja narodziła się dokładnie sto lat temu, znalazło się po raz kolejny na ustach wszystkich w 2015 roku, gdy wystawiono je premierowo na jednej z najbardziej prestiżowych scen świata – w londyńskiej Royal Opera House. W roli tytułowej wystąpił Mariusz Kwiecień, który zaśpiewa także na festiwalu Wratislavia Cantans.

Kwiecień, jeden z najważniejszych współczesnych barytonów, jest podziwiany za piękno głosu, precyzję techniczną i zniewalającą grę aktorską. Solista Metropolitan Opera uważa, że dzieło Karola Szymanowskiego jest szczególnie aktualne dziś – w czasach niepewności politycznej, obyczajowej i kulturowej. Kwiecień zachwycał rolą Rogera w całej Europie. Z londyńską obsadą nagrał album z arcydziełem Szymanowskiego, który został nominowany do Grammy 2018. We Wrocławiu towarzyszyć mu będzie m.in. (w roli mędrca Edrisiego) Krystian Adam Krzeszowiak, podziwiany w La Scali, Carnegie Hall czy Covent Garden.

Król Roger jest jednym z najważniejszych tytułów w dziejach opery, choć nie ma w nim miłosnych duetów, pojedynków, zabójstw i innych efektownych scenicznie elementów, bez których wielu melomanów nie wyobraża sobie tego gatunku. Cały dramat i konflikt rozgrywa się w mistrzowsko nakreślonej warstwie psychologicznej postaci, dlatego dzieło niczego nie traci w wykonaniu koncertowym. Niezwykłe przeżycia na inauguracji festiwalu gwarantuje także dyrygent Jacek Kaspszyk – miłośnik twórczości Szymanowskiego. Fabuła opery dzieje się na Sycylii – wyspie na skrzyżowaniu kultur. Opowiada fikcyjną historię prawdziwego dwunastowiecznego króla Rogera II, mecenasa sztuki. Szymanowski zaczął pracę nad operą w 1918 roku na Ukrainie, kiedy wojna odcięła go od reszty Europy, a rewolucja zniszczyła rodzinny dwór w Tymoszówce. Otaczały go zgliszcza i chaos, więc uciekał we wspomnienia dwóch podróży na Sycylię, w obrazy przepychu pałacu w Palermo, piękna starych świątyń. O blasku południa Europy opowiadał kuzynowi, poecie Jarosławowi Iwaszkiewiczowi – to on napisał znakomite libretto Króla Rogera. Praca nad arcydziełem trwała sześć lat i premiera odbyła się już w niepodległej Polsce. Akcja, rozgrywająca się w ciągu jednej nocy, opowiada o rozdarciu między umysłem a instynktem. W królestwie pojawia się tajemniczy Pasterz i rozpoczyna się walka między nim a Rogerem o rząd dusz – po czy jej stronie staną poddani, dworzanie i żona władcy? Jednak najważniejszy jest wybór samego króla: czy dotąd zrównoważony, odpowiedzialny Roger da się ponieść żądzom i dołączy do bachanaliów? Koncepcję przeciwstawienia intelektualnego dystansu do świata (żywiołu apollińskiego) i nieskrępowanej zmysłowości (żywiołu dionizyjskiego) Szymanowski zaczerpnął z filozofii Friedricha Nietzschego, który wywarł silny wpływ na poglądy pokolenia kompozytora. Dziś przypuszcza się, że inspiracją dla Szymanowskiego mógł być także jego własny wewnętrzny konflikt spowodowany problemem z akceptacją skłonności homoseksualnych – kompozytor miał ostatecznie uświadomić je sobie na Sycylii.

Historia średniowiecznego monarchy bywa rozumiana jako próba wyzwolenia się od sztywnych norm i obyczajów. Równocześnie inni widzą tu opowieść o uwalnianiu się od namiętności bezwładnie targających człowiekiem. A może konflikt między duchem a ciałem jest pozorny i król przez cały czas stara się wyzwolić od konieczności wyboru między ekstremami? Dla publiczności opus magnum Szymanowskiego jest szczególnie cenne: nie tylko ze względu na rewelacyjną muzykę, lecz także dlatego, że kompozytor wraz z Iwaszkiewiczem wyzwolili operę z uwierających ram konwencji. Obaj autorzy pozostawili nam możliwość indywidualnego odczytania treści dzieła.