Orkiestra i Chór Filharmonii Śląskiej w Katowicach złożą hołd twórcy festiwalu – Andrzejowi Markowskiemu. Urodzony w 1924 roku artysta był jednym z najwybitniejszych polskich dyrygentów XX wieku i niestrudzonym propagatorem polskiej muzyki na świecie. Jednym z kompozytorów, których prawykonania dzieł prowadził, był związany z Górnym Śląskiem Henryk Mikołaj Górecki. To właśnie jego utwory znalazły się w programie koncertu poświęconego pamięci Markowskiego, a premierowo wykonany zostanie też nowy utwór Mikołaja Piotra Góreckiego – syna Henryka – zatytułowany 1944. 

Skomponowane w 1971 roku Ad Matrem stanowiło przełom w twórczości Henryka Mikołaja Góreckiego. Artysta zwrócił się w nim w stronę sacrum, które od tego czasu na stałe zagościło w jego utworach. W latach siedemdziesiątych podtrzymał zapoczątkowaną w poprzedniej dekadzie strategię twórczą polegającą na uproszczeniu stylu muzycznego. Nieco paradoksalnie jednak pisane wówczas kompozycje zyskały monumentalny charakter, a autor chętnie sięgał po formy oratoryjno‐kantatowe. Tekst w Ad Matrem zaczerpnięty został z łacińskiej sekwencji Stabat Mater. Język muzyczny z jednej strony cechują niezwykle ostre kontrasty dynamiczne, z drugiej liryzm, który porównywano w swoim czasie nawet ze stylem Stanisława Moniuszki. Utwór prawykonały w 1972 roku Orkiestra Symfoniczna i Chór Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Andrzeja Markowskiego. Do nurtu twórczości religijnej Góreckiego zalicza się również Totus Tuus – jedno z jego najpopularniejszych dzieł, napisane w 1987 roku na chór a cappella z okazji trzeciej pielgrzymki papieża Jana Pawła II do Polski. Warstwa tekstowa łączy słowa tytułowego papieskiego motta z utworem poetki Marii Bogusławskiej. Podczas słuchania dominuje poczucie prostoty i klarowności.

Podobnie jak Ad Matrem po batutą Andrzeja Markowskiego po raz pierwszy zabrzmiała też dwuczęściowa II Symfonia „Kopernikowska”. Została ona stworzona na zamówienie Fundacji Kościuszkowskiej z okazji pięćsetnej rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika. Ekspresja dzieła jest zmaksymalizowana – dynamika i artykulacja są tu niezwykle wyraziste. „Część pierwszą wykładać można jako dramat stworzenia: walkę i nieustanne ścieranie się żywiołów, również jako stałą grę między »ciemnością« a »światłem«” – pisał Bohdan Pociej. Drugie ogniwo przynosi kontemplacyjne wyciszenie i tutaj, w końcowym chorale, Górecki umieszcza cytat z De revolutionibus orbium coelestium: „A cóż piękniejszego nad niebo, które przecież ogarnia wszystko co piękne?”.

Podczas koncertu wysłuchamy także prawykonania zadedykowanego Andrzejowi Markowskiemu w setną rocznicę jego urodzin utworu 1944 Mikołaja Piotra Góreckiego. Rok zapisany w tytule stanowi oczywiste odesłanie do Powstania Warszawskiego, w którym Markowski wziął udział jako żołnierz Armii Krajowej. Przed jego wybuchem grywał w stolicy w kawiarni „U Aktorek”, pisał też piosenki i pieśni, które podnosiły na duchu Polaków w okupowanej ojczyźnie. Fragment jednego z tych utworów zacytowany został w finale kompozycji.