W życiu kulturalnym Wrocławia rok 2025 jest wyjątkowy – świętujemy nie tylko dziesięciolecie Narodowego Forum Muzyki im. Witolda Lutosławskiego, lecz także osiemdziesięciolecie NFM Filharmonii Wrocławskiej. Jej dzieje są skomplikowane i można w nich znaleźć odbicie losów stolicy Dolnego Śląska. Zapraszamy do wspólnego świętowania jubileuszu naszej orkiestry symfonicznej podczas aż dwóch koncertów, które przygotowane zostały za sprawą współpracy Opery Wrocławskiej i NFM!

Ostatnie miesiące II wojny światowej we Wrocławiu i początki okresu powojennego były czasem dramatycznych wydarzeń, ale też świtem nowych nadziei. 6 maja 1945 roku upada oblężona Festung Breslau. Wcześniej bitwa o miasto pochłania dziesiątki tysięcy ofiar, a samą miejską tkankę doprowadza do ruiny. Przed nadciągającą linią frontu udaje się wówczas uciec pięcioletniemu Christophowi Eschenbachowi – synowi znanych wrocławskich muzyków – Margarethe i Heriberta Ringmannów. Oboje rodzice chłopca wojny nie przeżyli. Zaledwie pięćdziesiąt cztery dni po poddaniu Wrocławia przez niemiecką załogę wydarza się jednak rzecz wręcz niewyobrażalna. Do stolicy Dolnego Śląska powraca muzyka. Już 29 czerwca 1945 roku w Teatrze Miejskim – obecnym gmachu Opery Wrocławskiej – zorganizowano koncert – uroczystą Akademię z okazji Święta Morza. Orkiestra pod batutą Stefana Syryłły zagrała utwory Fryderyka Chopina, Stanisława Moniuszki i Ignacego Jana Paderewskiego oraz Piotra Czajkowskiego i Xavera Scharwenki. Wydarzenie przeszło do historii jako pierwszy powojenny występ Filharmonii Wrocławskiej.

W 1945 roku gmach Opery Wrocławskiej stanowił centrum odradzającego się życia kulturalnego we Wrocławiu – tutaj odbywały się koncerty pierwszej obsady Filharmonii Wrocławskiej, a także spektakle operowe: z inicjatywy Stanisława Drabika już 8 września 1945 roku zorganizowano premierę Halki Stanisława Moniuszki, a w grudniu trzykrotnie udało się wystawić także Cyrulika Sewilskiego. Pod koniec roku zaś w budynku odbyły się także pierwsze przedstawienia teatru dramatycznego. Wrocławscy Filharmonicy występowali wtedy w podwójnej roli, grając jako orkiestra zarówno operowa, jak i symfoniczna. Ważnym epizodem w tym początkowym okresie było zaangażowanie w sezonie 1946/1947 Stanisława Skrowaczewskiego jako drugiego dyrygenta zespołu. Kiedy jednak w 1949 roku upaństwowiono Operę Wrocławską, muzycy ograniczyli się do występów podczas przedstawień. Już w 1954 roku zespół symfoniczny rozpoczął stałą działalność.

NFM Filharmonia Wrocławska jest obecnie jedną z najbardziej znanych i nagradzanych polskich orkiestr. Od września 2024 roku stanowisko jej dyrektora artystycznego piastuje właśnie maestro Christoph Eschenbach, jeden z najważniejszych pianistów oraz dyrygentów ostatnich dziesięcioleci. Zespół regularnie występuje w najważniejszych salach koncertowych w kraju i za granicą. W 2012 roku odbył tournée po Stanach Zjednoczonych. Muzycy zagrali czternaście koncertów pod batutą Jacka Kaspszyka. W styczniu i lutym 2020 roku zespół ponownie gościł w USA, między innymi w Chicago, Nashville, Greenville czy Stanford. Poprowadził go ówczesny dyrektor artystyczny Giancarlo Guerrero, a partie solowe podczas koncertów wykonali: Piotr Anderszewski, David Fray, Bomsori Kim i Janusz Wawrowski. Orkiestra zaprezentowała się także w wielu miejscach ważnych dla europejskiej kultury muzycznej, takich jak Concertgebouw w Amsterdamie, Tonhalle w Zurychu, Elbphilharmonie w Hamburgu, Brucknerhaus w Linzu czy Frauenkirche w Dreźnie. W ostatnich latach NFM Filharmonia Wrocławska wystąpiła również w innych miastach Austrii i Niemiec oraz w Belgii, Chorwacji, Estonii, na Litwie, w Serbii i Szwecji.

Ważną częścią działalności zespołu jest propagowanie muzyki symfonicznej XX i XXI wieku oraz praca ze współczesnymi kompozytorami. Orkiestra regularnie wykonuje utwory powstałe na zamówienie NFM, wśród nich dzieła między innymi Grażyny Pstrokońskiej-Nawratil, Elżbiety Sikory czy Pawła Mykietyna. Albumy nagrane przez NFM Filharmonię Wrocławską zdobywają prestiżowe nagrody przemysłu fonograficznego. Płyta z Grande Messe des Morts Hectora Berlioza, która powstała pod dyrekcją Paula McCreesha, została doceniona przez BBC Music Magazine w 2012 roku. Miesięcznik przyznał wydawnictwu nagrodę w kategorii „Technical Excellence”. W 2011 roku płyta Witold Lutosławski. Opera omnia: Symfonie nr 2 i 4, nagrana pod dyrekcją Jacka Kaspszyka, otrzymała Fryderyka w kategorii Album roku – muzyka symfoniczna i koncertująca. Rok później inne nagranie z tej serii – Witold Lutosławski. Opera omnia: Preludia i fuga na 13 instrumentów smyczkowych, Koncert podwójny na obój, harfę i orkiestrę kameralną – było nominowane ponownie do tej nagrody. Powstała pod batutą Benjamina Shwartza i z udziałem Łukasza Długosza płyta Paweł Mykietyn została z kolei nominowana w 2018 roku do Fryderyka w kategorii Album roku – muzyka współczesna. Album Arvo Pärt: The Symphonies, zarejestrowany pod dyrekcją Tonu Kaljuste, w 2019 roku otrzymał nominację do Fryderyka w kategorii Najlepszy album polski za granicą. Płyta ta zdobyła prestiżową International Classical Music Award w kategorii Contemporary, Fryderyki w 2022 (Paweł Mykietyn – II Koncert na wiolonczelę i orkiestrę symfoniczną, Hommage à Oskar Dawicki) i 2025 roku (Karol Szymanowski), a także inne, liczne nominacje.

Osiemdziesiąt lat później znów zgromadzimy się w miejscu pierwszego koncertu na gruzach – Operze Wrocławskiej, będącej niegdyś miejskim teatrem. NFM Filharmonia Wrocławska będąca spadkobierczynią muzyków występujących w 1945 roku, zagra pod batutą maestra Christopha Eschenbacha. Podczas koncertu usłyszymy również Orkiestrę Opery Wrocławskiej. Na podium dyrygenckim stanie też Mirian Khukhunaishvili, który od sezonu artystycznego 2025/2026 obejmie tam stanowisko kierownika muzycznego. Zabrzmi twórczość Fryderyka Chopina i Stanisława Moniuszki. Dzieła pierwszego z kompozytorów zabrzmią w wykonaniu utytułowanego pianisty Krzysztofa Jabłońskiego. To będzie wyjątkowy popołudnie, pełne wspomnień i dumy z obecności w naszym mieście muzyki prezentowanej przez największych artystów światowych scen.

Wieczorem zgromadzimy się w NFM, gdzie NFM Filharmonia Wrocławska ponownie zagra pod dyrekcją Christopha Eschenbacha. Artyści zaprezentują odzwierciedlająca w swojej formie tragiczną historię II wojny światowej i losy uciekinierów przed prześladowaniami Rapsodię na tematy mołdawskie Mieczysława Wajnberga. Partię solową wykona w niej Radosław Pujanek – koncertmistrz Filharmoników Wrocławskich. Powróci uwertura Bajka (Baśń zimowa) Moniuszki – utwór, który zabrzmiał podczas historycznego koncertu Filharmonii Wrocławskiej osiem dekad temu. Koncert stanie też okazją do wysłuchania dwóch arcydzieł symfonicznych Maurice’a Ravela skomponowanych w okresie międzywojennym a zainspirowanych tańcem– Bolera i La Valse.