Mikhail Petrenko, fot. archiwum artysty
Wratislavia Cantans
Symfonia pamięci
03.09.2016
sob.
19:00
NFM, Sala Główna
Program:

Mikołaj Górecki Zan Tontemiquico 
Dymitr Szostakowicz XIII Symfonia b-moll „Babi Jar” op. 113

Czas trwania koncertu: [ 90']

Pobierz omówienie
Lokalizacja:
NFM, Sala Główna
plac Wolności 1, Wrocław

XIII Symfonia Dymitra Szostakowicza powstała, jak większość jego utworów w tym gatunku, jako swoisty muzyczny pomnik, zachowujący pamięć o tych, o których nikt nie chciał pamiętać. Symfonia skomponowana została do wierszy o pokolenie młodszego Jewgenija Jewtuszenki: Babi Jar, Humor, W sklepie, Strachy, Kariera. Większość poematów (Strachy zostały napisane specjalnie dla Szostakowicza, jako uzupełnienie wyboru wierszy do XIII Symfonii) porusza rozmaite aspekty codzienności w ZSRR lat 60. ubiegłego stulecia. Język poety jest prosty, niemal prozaiczny. Jewtuszenko nie stroni od ironii, groteski, czasem satyry. Te cechy bardzo przemawiały do Szostakowicza, którego muzyka również jakże często była ironiczno-groteskowa. Obaj artyści przebierając się w maski, mówią o rzeczach poważnych. Prozaiczny na pozór obrazek – W sklepie – jest hołdem dla codziennego męstwa radzieckich kobiet, które znajdują każdego ranka siły, by żyć, niezależnie od trudności czasów wojny i późniejszej radzieckiej codzienności naznaczonej walką już nie o wolność, lecz o normalność. To centralne ogniwo XIII Symfonii. Sam poeta wspominał: Szostakowicz zinterpretował moje wiersze na swój sposób, dając im głębię, której im wcześniej brakowało.

Podtytuł dzieła – „Babi Jar” – pochodzi od pierwszego ogniwa, będącego umuzycznieniem poematu pod tym samym tytułem. 75 lat temu, w dniach 29–30 września 1941 roku w podkijowskim wąwozie – Babim Jarze właśnie – odbył się pierwszy akt Holokaustu. W ciągu dwóch dni hitlerowcy i ich kolaborujący pomagierzy wymordowali wszystkich niemal Żydów okręgu kijowskiego: 33 771 osób. Ludzi zapędzono w pułapkę bez wyjścia, tam ich zastrzelono i pogrzebano, podminowując ściany wąwozu. Była to makabryczna próba generalna przed kolejnymi masakrami, które przeprowadzono w ten sam sposób w Majdanku i Odessie. Sam Babi Jar był później jeszcze wielokrotnie wykorzystywany w ten sam obłędny i nieludzki sposób do likwidacji Cyganów, pacjentów szpitali psychiatrycznych, komunistów, jeńców wojennych… Wedle niektórych szacunków życie w wąwozie straciło 200 tysięcy osób. Niektóre jednak przeżyły, by opowiedzieć o zbrodni. Lecz po złapaniu zbrodniarzy nad Babim Jarem zapadła kurtyna milczenia. W 20. rocznicę masakry Jewtuszenko odwiedził miejsce zbrodni. Otoczone było tylko pamięcią ludzi, nie postawiono tu żadnego pomnika (pierwszy, skromny obelisk postawiono dopiero kilkanaście lat później). Poruszony poeta napisał wiersz, będący zarówno hołdem dla ofiar, jak protestem przeciw antysemityzmowi, który nie skończył się wraz z pokonaniem hitlerowskich wojsk. Szostakowicz, dla którego ten problem zawsze był istotny, natychmiast podjął temat, jakże niewygodny dla radzieckich władz. Nie mogąc wprost zakazać publikacji wiersza, cenzorzy znaleźli sposób, by zmienić wymowę poematu: Jewtuszenko skupił się na wydarzeniach z września 1941 roku, zatem nie wspomniał o późniejszych ofiarach innych niż żydowska narodowości. Poeta pod naciskiem cenzury zmienił niektóre wersy, a cały poemat przerobił, przez co tekst stał się dwakroć dłuższy. co sprawiło niemały kłopot Szostakowiczowi, który miał już gotową muzykę do oryginalnego poematu. Symfonię „Babi Jar” wykonuje się w oryginalnej wersji z kluczowymi ośmioma wersami w jednej z dwóch wersji – oryginalnej lub zmienionej pod naciskiem cenzury.

Symfonia „Babi Jar” jest symfonią wokalną i jako taka kontynuuje tradycję Mahlerowską, także jeśli chodzi o wyzyskanie cytatów z muzyki popularnej dla groteskowo-ironicznego efektu. Jest to również dzieło na wskroś rosyjskie, stąd linie wokalne zarówno solisty-basa jak i unisonowo potraktowanego chóru basów czerpią wprost z tradycji Musorgskiego. Recytatywna melodyka skupiona jest na ekspresji tekstu, którego każda sylaba jest czytelna. Solistą wrocławskiego wykonania będzie znakomity rosyjski bas Mihail Petrenko, znany z kreacji na deskach Metropolitan Opera w Nowym Jorku, mający w repertuarze czołowe partie w operach Gounoda (Faust), Verdiego (Wielki Inkwizytor w Don Carlosie) czy też w kantacie Dzwony Rachmaninowa. Soliście towarzyszyć będzie Chór Męski Opery i Filharmonii Podlaskiej oraz NFM Filharmonia Wrocławska pod dyrekcją Andrzeja Boreyki, rosyjskiego dyrygenta o polskich korzeniach, znanego z wybitnych kreacji popularyzujących muzykę zarówno polską jak i rosyjską XIX i XX wieku.

Uzupełnieniem programu wieczoru będzie utwór Zan Tontemiquico Mikołaja Góreckiego, syna i ucznia Henryka Mikołaja Góreckiego. Mikołaj Górecki jest twórcą niezwykle interesującym, który odnalazł własna drogę i własny język dźwiękowy. Tytuł pochodzi z wiersza napisanego w języku Nahuatl, którym posługiwali się prekolumbijscy mieszkańcy obszarów dzisiejszego Meksyku. Liryczna refleksja zawarta w poemacie zadziwiająco przypomina filozoficzno-poetyckie koncepcje autorów europejskich, przypominając nam o jedności całego człowieczeństwa: Ledwo się obudziliśmy, już zmierzamy do snu. To nieprawda, nieprawda, że przyszliśmy zamieszkać na ziemi.

Koncert w ramach Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016

 


 

NFM Audio Player - obsługa komponentu Event

NFM Video Panel - obsługa komponentu Event

Pamięci wielkiego Człowieka
Giovanni Antonini / Il Giardino Armonico
04.09
czw.
19:00
NFM, Sala Główna ORLEN
The Mad Lover
Théotime Langlois de Swarte / Thomas Dunford
05.09
pt.
18:00
Wrocław, Muzeum Pana Tadeusza, Oddział Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Salon romantyczny
The Mad Lover
Théotime Langlois de Swarte / Thomas Dunford
05.09
pt.
20:30
Wrocław, Muzeum Pana Tadeusza, Oddział Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Salon romantyczny
Poszukując szczęścia
Magdalena Hoffmann
06.09
sob.
12:00
Wrocław, Muzeum Pana Tadeusza, Oddział Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Salon romantyczny
Adam i Ewa
49. Kurs Interpretacji Muzyki Oratoryjnej i Kantatowej
06.09
sob.
16:00
Wrocław, kościół pw. św. Stanisława, św. Doroty i św. Wacława
Poszukując szczęścia
Magdalena Hoffmann
06.09
sob.
18:00
Wrocław, Muzeum Pana Tadeusza, Oddział Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Salon romantyczny
Raj
Andrzej Kosendiak / Wrocław Baroque Ensemble
06.09
sob.
19:00
NFM, Sala Główna ORLEN, estrada w odwróceniu
Ścieżka światła
Agata Zubel / Ensemble intercontemporain
07.09
niedz.
16:00
NFM, Sala Czerwona
Dwie drogi
Andrzej Szadejko / Goldberg Baroque Ensemble
07.09
niedz.
19:30
Wrocław, kolegiata Świętego Krzyża i św. Bartłomieja
Veni in hortum meum
Ensemble Peregrina
08.09
pon.
19:00
Wrocław, kolegiata Świętego Krzyża i św. Bartłomieja
Wiecznie kwitnące
Martha Argerich / Charles Dutoit
09.09
wt.
19:00
NFM, Sala Główna ORLEN
Zagłada bezbronnych
Jacek Kaspszyk / Sinfonia Varsovia
10.09
śr.
19:00
Wrocław, kościół pw. św. Marii Magdaleny, katedra Kościoła polskokatolickiego
Raj 2
Lionel Meunier / Vox Luminis
11.09
czw.
19:00
Wrocław, kolegiata Świętego Krzyża i św. Bartłomieja
Zapomniani bogowie
John Eliot Gardiner / The Constellation Choir & Orchestra
12.09
pt.
19:00
NFM, Sala Główna ORLEN
Kain i Abel
René Jacobs / Wrocławska Orkiestra Barokowa
13.09
sob.
19:30
Wrocław, kościół pw. św. Stanisława, św. Doroty i św. Wacława
Kup bilet
Ostatnie bilety!
Ci vedremo in Paradiso
Tehila Nini Goldstein / Luise Enzian
14.09
niedz.
16:00
Wrocław, Ratusz, Sala Wielka
Kup bilet
Ostatnie bilety!
Parsifal
René Pape / NFM Filharmonia Wrocławska
14.09
niedz.
19:00
NFM, Sala Główna ORLEN
Newsletter Melomana
Zapowiadamy nowe koncerty, przypominamy o starcie sprzedaży biletów, dajemy znać o ostatnich wolnych miejscach
Zapisz się