Światowej sławy dyrygent Simon Rattle, zapytany kiedyś o muzykę Karola Szymanowskiego, miał powiedzieć: „Nie mogę mówić o Szymanowskim obiektywnie, nie można przecież oczekiwać od zakochanego obiektywizmu czy rozsądku. Zresztą rozsądek w odniesieniu do tej muzyki jest nie na miejscu”. Podobnie jak muzyka polskiego mistrza początku XX stulecia serca słuchaczy może skraść twórczość kolejnych pokoleń artystów wychowujących się w duchu jego autorytetu.
Prawie cztery lata po zakończeniu pierwszej wojny światowej, w sierpniu 1922 roku, Karol Szymanowski odwiedził Zakopane. Od tego czasu regularnie pojawiał się w tej miejscowości, a w końcu w niej zamieszkał – było to w 1930 roku. Jego domem stała się słynna willa „Atma”. Pobyt w Zakopanem silnie wpływał na działalność artystyczną kompozytora, który coraz częściej poszukiwał inspiracji w muzyce ludowej, szczególnie podhalańskiej i kurpiowskiej. Liczne nawiązania do rodzimego folkloru – tak przecież silne od czasów Fryderyka Chopina – pojawiają się także w twórczości innych polskich kompozytorów. Są wśród nich m.in. bohaterowie kolejnego koncertu kameralnego w Narodowym Forum Muzyki – piątka artystów, którzy przyszli na świat w pierwszych dekadach ubiegłego stulecia.
Grażyna Bacewicz (1909–1969) była znakomitą skrzypaczką i wybitną kompozytorką XX wieku. Pochodząca z Łodzi artystka jest autorką wielu utworów solowych, kameralnych i orkiestrowych, a jej Koncert na orkiestrę zapisał się w historii muzyki jako jeden z najciekawszych przykładów polskiej literatury muzycznej. Szczególne miejsce w twórczości kompozytorki znalazły oczywiście dzieła skrzypcowe. Pośród nich odnajdujemy m.in. zwiewny i mieniący się licznymi odcieniami barwy instrumentu Witraż, a także ściśle nawiązujące do folkloru Taniec mazowiecki i Taniec słowiański.
Na wskroś przesiąknięta polską muzyką ludową jest również Suita polska autorstwa Szymona Laksa (1901–1983) – kompozytora, który choć w 1926 roku wyemigrował do Paryża, wielokrotnie nawiązywał w twórczości do folkloru swojej ojczyzny. Suita polska powstała w 1935 roku; w późniejszym czasie została poświęcona pamięci Karola Szymanowskiego. Czar polskiej ludowości nie umknął również Romanowi Palestrowi (1907–1989), następnemu polskiemu kompozytorowi z pokolenia Bacewicz, który przebywał na emigracji we Francji. Jego balet Pieśń o ziemi to dzieło łączące w sobie charakter muzyki polskiej wsi z dwudziestowiecznymi środkami kompozytorskiego wyrazu.
Motywy ludowe pobrzmiewają również w Trzech miniaturach Juliusza Łuciuka (ur. 1927) – kompozytora, którego dorobek artystyczny jest efektem wieloletnich poszukiwań własnej muzycznej tożsamości. Odnajdujemy w jego muzyce nie tylko neoklasyczne inspiracje i zafascynowanie awangardą, lecz także silny nurt muzyki religijnej. Podobny proces towarzyszył rozwojowi osobowości twórczej Romualda Twardowskiego (ur. 1930), u którego znajdziemy zarówno młodzieńcze utwory wpisujące się w stylistykę festiwalu Warszawska Jesień, jak i wiele dzieł odwołujących się do muzyki ludowej i cerkiewnej.
