Od kilku już lat pewien typ projektów artystycznych wpisuje się w nurt określany mianem „kultury post-internetowej”, co odnosi się do integracji globalnej sieci z wszelkiego rodzaju praktykami twórczymi. Znak naszych czasów – towarzyszące codzienności przyspieszenie – sprawia, że pojawia się nowa kwestia: włączenie w obszar zainteresowań artystów procesów sztucznej inteligencji, która (rzekomo) miałaby zastąpić część ludzkich działań lub myśli.
Nie możemy jednak uznać pojawienia się AI za aż tak głęboką zmianę w naszych kulturach, ponieważ w większości przypadków sztuczna inteligencja oznacza po prostu zarządzanie wielkimi zasobami danych w sposób udoskonalony, lecz pozbawiony jakiejkolwiek autonomii lub samoświadomości. Mimo to prawdą jest, że zostaliśmy świadkami początku zupełnie nowej ery w relacjach między ludzkością a maszynami.
W takim kontekście został określony program nadchodzącej edycji festiwalu Musica Electronica Nova. Zapewne na jego kształt rzutowała również – być może przewrotna – potrzeba zaakcentowania obecności człowieka, rozpatrywanej jako „wymóg niematerialny” w opisanych wyżej „technologicznych uwarunkowaniach”. W większości utworów obecnych w repertuarze widoczny jest związek z nowymi mediami: urządzeniami elektronicznymi typu real-time, sensorami, narzędziami video tracking. I w trakcie odbioru każdego z nich odnosi się wrażenie, iż nasza perspektywa, choć urzeczona innowacjami, jakie tego typu sprzęt zapewnia, nie może mimo wszystko uniknąć skoncentrowania uwagi na owej przemożnej obecności ludzkiego pierwiastka. Na nadchodzącą odsłonę festiwalu artyści przygotowali szeroki wachlarz projektów: od solowych z udziałem między innymi Małgorzaty Walentynowicz czy Gośki Isphording, po te z orkiestrą i Chórem NFM. W przestrzeni NFM doświadczać będzie można instalacji 21. Biennale Sztuki Mediów WRO 2025 Qualia, a także koncertu-instalacji performatywnej przygotowanej we współpracy z Centrum Sztuki Wro. Zaprezentujemy również autorski cykl Akusma Forum poświęcony muzyce elektroakustycznej i nowym odkryciom na scenie międzynarodowej: w tym roku przyjrzymy się muzycznym panoramom Grecji, Polski, Francji i Kanady. By podkreślić rzeczoną nieodzowność obecności człowieka, zaplanowaliśmy dwa taneczne widowiska z projekcjami wideo i interaktywną grą świateł. Będziemy gościć także dwa zespoły należące do muzycznej elity scen Europy: Black Page Orchestra z Wiednia oraz Ensemble Vortex z Genewy. Mimo że do Wrocławia przyjadą z zupełnie różnymi programami, w których znajdą się także dwa prawykonania dzieł zamówionych przez festiwal, oba składy łączy biegłość w integrowaniu najbardziej zaawansowanych technologii ze świadomością ich kruchości i ulotności. Po raz kolejny zatem – czynnik ludzki jest najpewniej tym, co buduje energię na scenie: obecność człowieka ugruntowana w większym lub mniejszym stopniu, uwikłana w złożone sieci utkane z dźwięku i obrazu, próbująca jednocześnie odnaleźć swą poetycką ścieżkę, jako przeciwieństwo nieustannego przepływu bezosobowych danych, który nas przytłacza.
Wydaje się, że projektem, który stanowi doskonałe podsumowanie owej idei czy symbol festiwalu, jest Des Éclats francuskiego performera Hervé Biroliniego. Artysta skonstruował bowiem zestaw szesnastu cewek Tesli (generatorów widzialnych wyładowań elektrostatycznych), których pole elektryczne wchodzi w swego rodzaju dialog z sieciami neuronowymi. Podczas prezentacji obserwujemy błyskawice kształtujące stały przepływ energii wokół performera, jego ciała i gestów… Nasuwa się wówczas pytanie – czy to napięcie zaistniałoby bez ludzkiej obecności?
Pierre Jodlowski
Dyrektor Artystyczny festiwalu Musica Electronica Nova