Muzyka współczesna zaskakuje swoją zdolnością do redefiniowania różnorodnych pojęć i idei. Jedną z nich jest koncepcja wyłożona przez Johana Huizingę w monografii Homo Ludens: Zabawa jako źródło kultury z 1938 roku. Podążając wyznaczonym przez antropologa kultury tropem, przekonamy się, że również w muzyce działanie człowieka bawiącego się, zabawa jako taka staje się aktem twórczym przekraczającym granice dźwięku, przestrzeni i interakcji. Podczas recitalu klawesynowego z wykorzystaniem szeroko pojętej elektroniki Gośka Isphording zinterpretuje kompozycje eksplorujące właśnie ten aspekt, także wprost – z wykorzystaniem kultowej konsoli do gier.  

Twórczość Anahity Abbasi i Ewy Trębacz doskonale ilustruje wspomniany sposób ujęcia motywacji ludzkich poczynań. Klawesynowe utwory kompozytorek opierają się na kreatywnej eksploracji perspektyw oraz nakładaniu się różnorodnych płaszczyzn, co stanowi podstawę ich konstrukcji. Zabawa, rozumiana jako forma ekspresji oraz badanie granic dźwięku i przestrzeni, prowadzi do tworzenia nowych doświadczeń muzycznych. W Interwined Distances Abbasi zgłębia różne wymiary odległości – przestrzennej, emocjonalnej, kulturowej i czasowej. Przenikające się dystanse stają się fundamentem kreatywności. Utwór bawi się percepcją słuchacza, badając ruch dźwięku oraz relacje między wykonawcą, publicznością i przestrzenią koncertową. Z kolei Ewa Trębacz w Abrasion przybliża i nakłada na siebie różne płaszczyzny muzyczne, świadomie prowokując ich ścieranie się. Ta konfrontacja staje się kluczowym narzędziem dramaturgii utworu. Dźwiękowe warstwy w wyobrażeniu autorki tworzą rodzaj metaforycznego lustra, które odbija i przekształca czas, pozwalając na retrospekcję – przywołanie i przepracowanie tego, co utracone, a tym samym dialog między przeszłością a teraźniejszością. 

Bardziej dosłowną formę zabawy można odnaleźć w dziełach Niny Fukuoki i Hugona Moralesa Murguíi. W swojej kompozycji Alpha 2.0, łączącej klawesyn ze zmodyfikowanymi konsolami Nintendo oraz interaktywnym wideo, Morales Murguía w pełni oddaje istotę tezy homo ludens. Kompozytor bawi się technologią i estetyką, wykorzystując dźwięki generowane przez konsole w stylu chiptune, które przywołują nostalgię wobec świata retro gier wideo. Zabawa technologią, obrazem i ruchem zaciera granice między sztuką a grą, widzem a uczestnikiem. Z kolei howto jouïssance Niny Fukuoki stanowi intensyfikację doświadczenia zabawy przekraczającej granice zwykłej przyjemności. Rozkosz, o której mówi Fukuoka, wiąże się z ryzykiem, napięciem, a nawet momentami cierpienia, co stawia założenia koncepcji homo ludens w nowym świetle – jawi się tu ona jako przestrzeń zarówno twórczego entuzjazmu, jak i egzystencjalnej refleksji. 

Dofinansowano z Funduszu Popierania Twórczości ZAiKS

Wszystkich wielbicieli nowych form wyrazu w muzyce współczesnej, w tym elektroniki i nowych mediów oraz projektów łączących muzykę z innymi dziedzinami sztuki, zachęcamy do zakupu karnetu na nadchodzącą, 12. edycję Musica Electronica Nova!