Założony dwie dekady temu w szwajcarskiej Genewie Ensemble Vortex to prężnie działający kolektyw artystyczny, którego członków łączy pragnienie tworzenia repertuaru nowego rodzaju, eksperymentowanie z dźwiękiem oraz nieustanne odkrywanie początkujących artystów związanych ze sceną szeroko pojętej muzyki nowej. Podczas koncertu finałowego tegorocznej odsłony festiwalu Musica Electronica Nova muzycy Ensemble Vortex wykonają autorskie kompozycje należących do zespołu Daniela Zei, Fernanda Garnera oraz Artura Corralesa. Program koncertu wzbogaci prawykonanie nowego dzieła Moniki Szpyrki – jednej z wiodących polskich kompozytorek młodego pokolenia. 

We współczesnym społeczeństwie, w którym tak ważne stały się komunikacja i obraz, szybko rozprzestrzeniły się także algorytmy śledzenia i rozpoznawania twarzy. Przeglądarki internetowe, systemy nadzoru na ulicach, sieci społecznościowe, a nawet nasze własne smartfony nieustannie śledzą i tagują wygląd każdej twarzy. Choć miały one być najbardziej ekspresyjną częścią naszych osobowości, równocześnie stały się przedmiotem marketingu. Nasycenie sieci zwielokrotnionymi wizerunkami kogokolwiek z nas przekształciło zarazem nasze twarze w maski i stojące za nimi narcystyczne fikcje. Daniel Zea interpretuje dwoistość pomiędzy naturalną twarzą a jej odczłowieczoną wersją w The Love Letters? Jak bardzo transcendentalna może być ich komunikacja skonsolidowana z siecią maszyn? Jakie dialogi mogą zaistnieć w wyniku wytwarzanych przez nie algorytmów? Fernando Garnero w swoim dziele odnosi się z kolei do stosunku pomiędzy gestem a pantomimą. „Tłumaczenie tytułu może obejmować kilka różnych słów, ale dla poprawnego odniesienia najlepsze wydaje się »kontratak«. Istotnie, można byłoby również w jego kontekście mówić o odrzucie lub pewnego rodzaju odbiciu, odnosząc się zwłaszcza do psychologicznych lub fizycznych konsekwencji danego traumatycznego bądź wyczerpującego wydarzenia” – podkreśla artysta. W enigmatycznym Contraccolpo na preparowany werbel, instrument dęty i urządzenie elektroakustyczne zderza ze sobą szorstkie szmery nakładających się na siebie warstw, badając właściwości dotyku rozmaitych faktur, pod którego wpływem wytwarzany jest dźwięk. 

Dźwiękowym studium żywiołu można określić zaś Alfaque rojo Artura Corralesa. Tytułowe „alfaque” oznacza bowiem prąd wsteczny, gwałtowne wzburzenie na morzu wywołane przez przeciwstawne pływy. Pochodzący z Ameryki Środkowej kompozytor rozpoczął prace nad dziełem podczas pobytu w rodzinnym Salwadorze. Ponowny kontakt ze wspaniałym, niebezpiecznym i równie przytłaczającym zjawiskiem naturalnym stał się zarazem źródłem inspiracji muzyki, która sama w sobie odzwierciedla nieposkromione prądy. Twórca ilustruje je, zestawiając ze sobą kontrastujące pasma zróżnicowanych rytmów wchodzących stopniowo w pewnego rodzaju cykle przypominające niebezpieczne załamanie fal. 

Ensemble Vortex dokona także prawykonania dzieła Moniki Szpyrki. „Podczas komponowania utworu towarzyszyła mi myśl o nieustannie pulsującej energii, ciągle obecnej, nie zawsze zauważonej, wyrażanej w brzmieniach nieuchwytnych, ale prześladujących, jakby zjawach dźwiękowych, bezcielesnych i żywotnych jednocześnie. Podobnie jak w rezultatach techniki »ducha Peppera« teatru wiktoriańskiego, w której podstawą było wykreowanie iluzji żywej istoty, pozornie obecnej, pozostającej w ukryciu, z którą jedyną formą kontaktu była obserwacja jej odbicia” – zdradza artystka, mówiąc o Ghost-like.

Utwór Ghost-like na trio smyczkowe, klarnet basowy, gitarę elektryczną i elektronikę Moniki Szpyrki dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu „Zamówienia kompozytorskie”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.